Workshop data ethiek in de praktijk

Workshop data ethiek in de praktijk

Ervaar jij of ervaart jouw team dilemma’s in het uitvoeren van data-gedreven projecten? Ben je benieuwd hoe je hier een stap in kan maken die overeenkomt met waar je als organisatie voor staat? Tada zoekt organisaties met concrete cases. Door samen aan de slag te gaan met dilemma’s geven we vorm aan de waarden van de verantwoorde digitale stad. Wij bieden daarvoor de workshop aan: ‘Data ethiek in de praktijk’. Op deze plek vertellen we concreet wat je van de workshop kan verwachten. In dit artikel gaan we dieper in op de visie en achtergrond.

In deze workshop gaan deelnemers concreet aan de slag met verantwoord datagebruik op de werkvloer. Doel van de workshop is dat deelnemers ethische dilemma’s leren herkennen in het digitale domein en vaardigheden ontwikkelen om met deze dilemma’s om te gaan. Tijdens de workshop wordt gewerkt met casussen uit de praktijk van de organisatie.

Voor wie is de workshop?

De doelgroep van de workshop zijn mensen die in hun dagelijks werk besluiten nemen op basis van data of werken aan data-gedreven projecten. Denk aan data analisten, bronhouders en leidinggevenden. Data-gedreven projecten spelen zich vaak over de breedte van de hele organisatie af waarbij meerdere afdelingen betrokken zijn. De workshop brengt alle projectleden bij elkaar om inhoudelijk op de materie in te gaan. Dat geeft samenhang en biedt de mogelijkheid om verschillende perspectieven te zien.

Wat is het doel van de workshop?

Deelnemers worden getraind in het (h)erkennen van het digitale domein als een politiek/waarden geladen domein. Ze worden bewust dat technische beslissingen sociale consequenties kunnen hebben. Vervolgens worden concrete methodes aangereikt om met ethische dilemma’s om te gaan. Doel van de workshop is dat deelnemers vertrouwen krijgen in hun eigen morele oordeel en dat van hun teamleden. Er ontstaat openheid binnen het team om dilemma’s aan te kaarten en men heeft handvatten om tot concrete besluiten te komen. Deze gedeelde methodiek kan op toekomstige dilemma’s worden toegepast.

Wat gaan we doen tijdens de workshop?

De workshop wordt afgestemd op de concrete situatie van de organisatie. In een voorgesprek worden casussen uit de praktijk opgehaald. Ook wordt geïnventariseerd welke ethische waarden tot de identiteit van de organisatie behoren. Uitgangspunt is dat de organisatie zelf eigenaar is van de oplossing. De workshop is een begeleidend proces om daar te komen. Het hele traject wordt vormgegeven in samenwerking met een teamlid zodat de uitkomsten in de organisatie geborgd worden. In het geval er meerdere organisaties betrokken zijn bij een project, staan casussen uit het project centraal.

Spectogram

Tijdens de workshop gaan we aan de slag met het Spectogram. Deelnemers formuleren stellingen die van toepassing zijn op de casus. Collega’s nemen een positie in op een denkbeeldige lijn in de fysieke ruimte, die loopt van ‘eens’ tot ‘oneens’. Met behulp van argumenten proberen collega’s elkaar te overtuigen om een andere positie in te nemen. Doel is mensen bewust maken dat er meerdere zienswijzen zijn. Zelfs binnen teams die veel met elkaar samenwerken. Dit kan gebaseerd zijn op meningsverschillen maar ook op interpretatieverschillen. Het Spectogram helpt teamleden hun visie op het project te formuleren en toenadering tot elkaar te zoeken.

Rollen en verantwoordelijkheden

Door middel van een kaartspel worden de rollen en verantwoordelijkheden zichtbaar gemaakt. Data-gedreven projecten zijn vaak complex. Daardoor kan de eindverantwoordelijke niet bij alle besluitvorming betrokken zijn. Moeilijke beslissingen worden ook elders in de organisatie genomen. Daarvoor is vertrouwen nodig dat teamleden beslissingen nemen die bij de organisatie passen. Door aan het begin van een project de tijd te nemen rollen en verantwoordelijkheden te verdelen, wordt later in het project vertraging voorkomen.

Morele oordeelsvorming

In de module morele oordeelsvorming worden concrete methodes aangereikt om met ethische dilemma’s om te gaan. Dit gebeurt aan de hand van de vraag: ‘Hoe zorg je dat je het moreel juiste doet’. De groepskennis van ethiek en bestaande ethische kaders, waaronder de Tada principes, wordt verbeterd. Door het inzichtelijk maken van het proces, komen teamleden tot een goed afgewogen uitkomst voor een dilemma. Dit stelt hen ook in staat beslissingen uit te leggen aan collega’s of cliënten.

Omgaan met conflicterende waarden

Bij ethische afwegingen kan het voorkomen dat twee kernwaarden met elkaar conflicteren. We besluiten bijvoorbeeld bewegingsvrijheid te beperken in het belang van veiligheid. Zodra er overeenstemming is over de te nemen beslissing, kijken we naar de consequenties voor het project en met name naar hoe we de schade, dan wel nadelen die voortvloeien uit de beslissing kunnen beperken, compenseren of goedmaken. Met ons gedeeld ethisch kader en praktische methodes, wordt het makkelijker om het project concreet te analyseren. We zoeken naar mogelijke technologische of design oplossingen die eventueel conflicterende waarden in een project kunnen verhelpen. Kunnen we van trade-offs naar win-win? En tot slot kijken we naar hoe we ons beslissingstraject kunnen vastleggen. Dit stelt ons in staat cliënten en gebruikers uit te leggen waarom bepaalde besluiten genomen zijn en waarom bepaalde toepassingen worden ingezet.

Geïnteresseerd in de workshop? Neem contact met Douwe van Bureau Tada via info@tada.city . Of via dit formulier: